WYKORZYSTANIE TABLIC INTERAKTYWNYCH W PRACY EDUKACYJNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ W SITOWCU

Szkoła Podstawowa w Sitowcu należy do nielicznego jeszcze w Polsce grona placówek oświatowych, w których uczniowie i nauczyciele mają możliwość pracy na tablicach interaktywnych. Kilkuletnie doświadczenie w wykorzystaniu tego typu tablic pozwala stwierdzić, że dzięki wykorzystaniu technologii interaktywnej stały się one przełomem w stosowaniu technologii informacyjnych w nauczaniu, deklasując już na samym starcie tradycyjne wykorzystanie komputera w procesie dydaktycznym. 

Tablice interaktywne w naszej szkole stanowią atrakcyjne urządzenia dydaktyczne nie tylko dla samych uczniów, ale również dla nauczycieli. Możliwości, które posiadają, znacznie przewyższają te, którymi dysponują wszystkie inne dotychczas wykorzystywane środki dydaktyczne. Nawet komputer połączony z projektorem multimedialnym daje jedynie namiastkę spektrum możliwości edukacyjnych jakie niesie ze sobą tablica interaktywna. Ze względu na swoje możliwości, może być z powodzeniem wykorzystywana na lekcjach niemal wszystkich przedmiotów. Pozwala w skuteczny, a przede wszystkim atrakcyjny zarówno dla ucznia jak i nauczyciela, sposób połączyć tradycyjne metody prezentowania materiałów dydaktycznych z prezentacją multimedialną i to w dodatku w pełni interaktywną, stymulującą ucznia do ich aktywnego przetwarzania.

Tajemnica atrakcyjności oraz dużej skuteczności tablic interaktywnych w edukacji tkwi w równoczesnym wykorzystywaniu w procesie edukacyjnym wielu zmysłów – wzroku, słuchu i dotyku. Dzięki możliwościom tworzenia dynamicznych, kolorowych  prezentacji pozwala w łatwy sposób skupić uwagę uczniów na  prezentowanych materiałach dydaktycznych. Umożliwia min. pracę z różnorodnymi materiałami i programami interaktywnymi a także pracę z każdą aplikacją komputerową na powierzchni tablicy, i to bez podchodzenia do komputera. Pisaka lub po prostu „gołego palca” używa się jak myszki, a więc uzyskuje się pełny dostęp do funkcjonalności komputera z poziomu tablicy. Za jego pomocą można obsługiwać programy nie odchodząc od tablicy. Projektor rzuca obraz z komputera na tablicę, która przejmuje funkcję dotykowego ekranu.

Dotykając takiego ekranu specjalnym pisakiem lub po prostu „gołym” palcem można obsługiwać aplikacje (np. interaktywne elementy graficzne napisane w Macromedia Flash) lub pisać cyfrowym atramentem – pisać, podkreślać, dodawać uwagi i notatki w dowolnej aplikacji, zdjęciu, grafice, filmie itd. - na tablicy cyfrowo wyświetlany jest ślad pisaka, podobnie jak w programach graficznych.

Uczniowie klas młodszych, nie mający dostatecznie wykształconych umiejętności motorycznych, umiejętności analizowania i syntetyzowania mogą łatwo zobaczyć, odczytać, napisać, narysować czy przesunąć obrazy lub ikony o wiele łatwiej niż  przy użyciu myszki  i klawiatury komputerowej.

W tym samym czasie uczniowie obserwują wszystko na obrazie wyświetlanym z projektora na panelu tablicy.

Jak podkreślają nauczyciele pracujący na co dzień na tablicy interaktywnej główną jej przewagą nad tradycyjnymi tablicami jest fakt pisania, rysowania, powiększania obrazów itp. na tle aktualnie edytowanego dokumentu. Daje to możliwość tworzenia nowoczesnych, dynamicznych, interaktywnych prezentacji, a nawet całych scenariuszy lekcji i to w pełni interaktywnych. Dobór pomocy dydaktycznych do lekcji zależy już tylko od inwencji nauczyciela i jego umiejętności wykorzystywania i przetwarzania nieograniczonych zasobów jakie daje Internet. Warte podkreślenia jest również i to, że tworzenie, prezentowanie czy przetwarzanie /uzupełnianie, poszerzanie zawartości, przetwarzanie/ w czasie lekcji opracowanych przez nauczyciela pomocy dydaktycznych nie wiąże się z jakimikolwiek dodatkowymi kosztami. Licencja oprogramowania pozwala na jego zainstalowanie przez każdego nauczyciela w swoim domowym komputerze, co daje mu pełną swobodę w tworzenie interaktywnych pomocy dydaktycznych.

Nie mniej istotne jest również to, iż po zakończonej lekcji nauczyciel może zachować w pamięci komputera wszystkie operacje jakie zostały wykonane podczas pracy na lekcji, by kontynuować rozpoczęte wątki podczas kolejnego spotkania. Możliwość ta pozwala też w każdym momencie powrócić do dowolnego etapu prezentowania i przetwarzania materiału edukacyjnego, by powtórzyć, utrwalić czy nawet w zmieniony sposób jeszcze raz zaprezentować przygotowane materiały. Interaktywny zestaw, w skład którego poza tablicą wchodzi projektor multimedialny oraz komputer, daje w praktyce nieograniczone możliwości w tworzeniu, modyfikowaniu i wykorzystywaniu podczas lekcji

 Wszystkie tablice interaktywne znajdujące się w Szkole Podstawowej w Sitowcu pracują w technologii analogowej rezystancyjnej, inaczej zwanej dotykową. Są to tablice  dotykowe SMARTBoard – produkt kanadyjskiej firmy SMART Technologies ULC.

Technologia dotykowa, wykorzystywana w tablicach SMART Board, pozwala na wykorzystanie dowolnego typu pisaka, nawet palca co wydaje się szczególnie korzystne przy korzystaniu z urządzenia przez uczniów „zerówki” oraz uczniów na etapie kształcenia zintegrowanego.

Oprogramowanie dołączane do tablic SMART jest w pełni spolszczone i proste w użyciu. Nawet osoby, w tym również i najmłodsi uczniowie, które stykają się z nim pierwszy raz, bez trudu potrafią go użyć. Pozwala ono korzystać z komputera bez podchodzenia do niego. Można np. uruchomić dowolną aplikację i wprowadzać dane za pomocą wirtualnej klawiatury, a nawet zawiera system rozpoznawania pisma odręcznego.

Dołączane aplikacje pozwalają nie tylko na robienie notatek czy korzystanie z programów zainstalowanych na komputerze. Umożliwiają zbudowanie i zapisanie na dysku komputera całej struktury lekcji łącznie z zaplanowaniem i ułożeniem w odpowiedniej kolejności wszystkich cyfrowych pomocy dydaktycznych z jakich będziemy korzystać podczas zajęć /cyfrowych zdjęć, wykresów, tekstów pomocniczych, programów i ćwiczeń interaktywnych a nawet plików dźwiękowych i filmów/.

 Programy przydają się również podczas prowadzenia zajęć, bo umożliwiają np. wskazanie istotnego fragmentu tekstu, czy ilustracji poprzez wyróżnienie go na różnorodne sposoby /podkreślenie, podświetlenie, powiększenie itp./ a nawet zasłonięcie elektroniczną zasłoną dowolnej części lub nawet całości ekranu. Ułatwia rysowanie figur geometrycznych (rozpoznawanie kształtów), a nawet wykonanie pomiarów za pomocą wirtualnej linijki, cyrkla czy kątomierza. Posiadając w klasie tablicę interaktywną nie ma potrzeby wieszania map i schematów, bo wszystko może zostać szybko i ciekawie wyświetlone na tablicy, i to w o wiele ciekawszej formie.

W Szkole Podstawowej w Sitowcu pierwsze tablice interaktywne pojawiły się w 2007 roku, a od 2008 roku są już w każdej sali lekcyjnej – łącznie z „zerówką”.

Wprowadzenie tablic interaktywnych do szkolnego systemu nauczania dało możliwość zbudowania wokół nich w pełni interaktywnego środowiska edukacyjnego. Wszystkie komputery w szkole, łącznie ze współpracującymi z tablicami, podłączone są do szerokopasmowego łącza internetowego. Ponadto wszystkie komputery zostały skonfigurowane do pracy w wewnętrznej sieci LAN, co umożliwia nauczycielom korzystanie ze zgromadzonych zasobów edukacyjnych z dowolnego miejsca w szkole. Poza stanowiskami z tablicami interaktywnymi w dwóch salach lekcyjnych /w jednej z klas kształcenia integracyjnego  oraz klasopracowni przyrody/sztuki – dla klas IV-VI/ znajdują się po trzy stanowiska komputerowe przeznaczone dla uczniów – również z szerokopasmowym łączem internetowym oraz skonfigurowane do pracy w szkolnej sieci LAN. Stanowiska te umożliwiają uczniom korzystanie nie tylko z zasobów Internetu ale również z udostępnianych przez cyfrowych nauczycieli materiałów edukacyjnych.

Wszyscy nauczyciele wypowiadają się bardzo pozytywnie, a nawet wręcz entuzjastycznie o wykorzystaniu tablicy do wspomagania zajęć szkolnych i to zarówno na I jak i na II etapie edukacyjnym, chwaląc wszechstronność w wykorzystaniu jej do wspomagania zajęć szkolnych (także tych pozalekcyjnych).

Wskazują oni nie tylko na zdecydowaną poprawę aktywności uczniów, ale też porównując wyniki śródrocznych sprawdzianów dokonywanych za pomocą wykorzystywanych narzędzi, na lepsze wyniki nauczania.

Wewnątrzszkolne obserwacje jednoznacznie wskazują też, iż zastosowanie tablic interaktywnych podczas zajęć szkolnych owocuje również lepszymi wynikami sprawdzianów zewnętrznych. Wyniki sprawdzianów zewnętrznych jakie osiągają uczniowie Szkoły Podstawowej w Sitowcu od szeregu lat kształtują się na poziomie wyższym niż średnia w gminie czy powiecie.

Wysoka ocena użyteczności edukacyjnej tablic interaktywnych jest w ocenie nauczycieli rezultatem możliwości tworzenia osobistej, przedmiotowej, elektronicznej bazy materiałów dydaktycznych, i to niezwykle praktycznej zarówno w przechowywaniu, przenoszeniu jak i wykorzystywaniu podczas procesu lekcyjnego. Ogromne znaczenie ma też możliwość modyfikacji wybranych elementów zajęć w trakcie ich trwania, a także łatwego przekształcania ich struktury, poprzez m.in. odwołanie się do wcześniejszych notatek (np. z poprzednich zajęciach), możliwości rozbudowy i atrakcyjnego wyjaśnienia trudniejszej partii materiału poprzez różnego rodzaju prezentacje interaktywne.

Zajęcia z tablicą interaktywną są realizowane na każdym poziomie edukacyjnym i na wszystkich przedmiotach. Ponad trzyletnie doświadczenie w wykorzystywaniu tablic Interaktywnych w szkole, pozwala na stwierdzenie, iż do efektywnego ich wykorzystania wbrew pozorom wcale nie są konieczne  szersze kompetencje informatyczne nauczycieli i ich biegłość w posługiwaniu komputerem. Uczniowie i to bez względu na wiek, bardzo szybko i bez oporów podejmują wszelkie działania przy tablicy. Bardzo szybko opanowują też sprawne posługiwanie się tablicowymi pisakami i paletą narzędzi.

Przeszkodą nie są też niskie kompetencje komputerowe uczniów. Uczniowie, i to na każdym poziomie edukacyjnym, bardzo szybko opanowują te umiejętności i często przejmują od nauczyciela inicjatywę w obsłudze nowego urządzenia.

Podczas lekcji z tablicą interaktywną nauczyciele wykorzystują różnorodne multimedialne materiały dydaktyczne: encyklopedie, multimedialne programy dołączane do podręczników szkolnych, tworzone przez siebie różnorodne materiały interaktywne w postaci map, plansz, schematów, modeli i symulacji, w tym również tworzone w oparciu o materiały udostępnianie na portalach edukacyjnych. Jak nierzadko podkreślają, przygotowanie elektronicznych materiałów dydaktycznych jest wprawdzie dość pracochłonne i czasochłonne. Jednakże wysiłek włożony w opracowanie multimedialnych pomocy dydaktycznych owocuje możliwością ich wielokrotnego wykorzystania, czasami jedynie po wprowadzeniu minimalnych korekt. Nauczyciele tworzą w ten sposób własne, przedmiotowe, elektroniczne bazy materiałów dydaktycznych własnego autorstwa lub wyszukanych w zasobach internetowych.

Piotr Bakalarski