Kartka z historii szkoły

Szukając swego miejsca, człowiek objeżdża cały świat,

i znajduje je powróciwszy do domu.

George Moore

Spoglądaniu w karty historii, zwłaszcza tej najmniej odległej, zawsze towarzyszą przeróżne emocje. Podczas sięgania do poszarzałych, ale za to bezcennych kronik, albumów czy fotografii, utrwalone na nich wydarzenia  na nowo odżywają. Sięganie do własnych korzeni, nawet tych nie tak bardzo odległych zawsze też jest wspaniałą lekcją historii, lekcją tym cenniejszą, że z jednej strony dotyczącą relatywnie świeżych wydarzeń a z drugiej zaś wydarzeń, których bohaterami byli zazwyczaj nasi najbliżsi.

Taką, przez niejednych zapomnianą a przez innych, zwłaszcza najmłodszych, najczęściej mało znaną historię posiada przecież każda miejscowość.

Będące w posiadaniu szkoły kroniki i metryki szkolne świadczą bowiem o niezwykle bogatej przeszłości zarówno szkoły jak i samej miejscowości.

Opisane w szkolnych kronikach wydarzenia, a dotyczące ówczesnej sieci szkolnej na terenie Sitowca, Wilcza, Dziedzinka, Osieka i Huty, a więc miejscowości tworzących dzisiaj obwód Szkoły Podstawowej w Sitowcu, miały miejsce niemal w połowie XIX wieku. W „Metryce” ówczesnej Szkoły Katolickiej w Dziedzinku najstarsze zachowane wpisy pochodzą z roku 1863 i dotyczą uczniów z rocznika 1856. Ta pisana w języku polskim i niemieckim obszerna metryka /Stammbuch/ nie jest jedyną pamiątką z tamtych lat. Zachowały się również inne dokumenty dotyczące przyjmowania i przekazywania uczniów a nawet inspekcji szkolnych.

Jednakże najbardziej kompletną, a przez to chyba najcenniejszą pozycją spośród wszystkich znajdujących się w szkolnym archiwum dokumentów jest „Kronika Publicznej Szkoły Powszechnej w Sitowcu”,  której pierwszy wpis obejmuje lata 1909 – 1914. Jak napisał we wstępie kroniki Henryk Szramowski – pierwszy powojenny kierownik szkoły, który z własnej inicjatywy rozpoczął jej prowadzenie, nie stanowi ona „dokumentu dokładnego, gdyż jest odtworzona na podstawie przeprowadzonego wywiadu z miejscową ludnością, która niezbyt dokładnie pamięta daty, jak i nauczycieli pracujących tu od założenia szkoły do roku 1927”.  Niemniej jednak „Kronika...” ta jest najpełniejszym, a przy tym chronologicznym ujęciem historii dzisiejszej Publicznej Szkoły Podstawowej w Sitowcu.

Historia ta ma swój początek w latach 1909 – 1914, kiedy to wybudowano „nową szkołę” /dzisiaj w budynku tym, od czasu wybudowania po koniec lat 50-tych nowego pawilonu szkolnego, znajdują się mieszkania, a ostatnio również niewielka salka gimnastyczna/.

W latach 1924 – 27 szkoła w Sitowcu z uwagi na niewielką liczbę dzieci zostaje zlikwidowana. Dzieci z Sitowca uczęszczają w tym okresie do szkoły w Osieku.

Ponowne otwarcie szkoły w Sitowcu nastąpiło w 1927 roku. Do 1939 roku w szkole uczyła jedna nauczycielka – Smykówna /pisownia nazwiska zgodnie z zapisem w kronice szkoły/.

Okres okupacji to kolejna przerwa w działalności szkoły a budynek szkolny zostaje zajęty na potrzeby niemieckich organizacji młodzieżowych.

Powojenną działalność szkoła rozpoczyna niemal natychmiast po zakończeniu działań wojennych. Już w maju 1945 roku, kiedy tylko Niemcy opuścili te tereny, szkołę obejmuje Henryk Szramowski, który wraz z żoną Brygidą rozpoczyna organizowanie nauczania na terenie Sitowca. We wrześniu zajęcia lekcyjne /w dwóch izbach lekcyjnych/ w czterech łączonych klasach rozpoczęło 59 uczniów. Pomimo wielu trudności /brak podręczników, brak wyposażenia/ wszyscy uczniowie czteroklasowej szkoły otrzymują promocję. 

W tym też roku został zorganizowany kurs dokształcający dla dorosłych, w którym to kursie wzięły udział 32 osoby.

Z licznych imprez i uroczystości szkolnych, jakie odnotowano w kronice szkoły w tym pierwszym powojennym roku szkolnym, pierwszy zapis dotyczy udziału dzieci w sadzeniu drzew w lesie w Toninku z okazji Święta Lasu w dniu 28 kwietnia 1946 roku.

Drugi i kolejny powojenny rok szkolny przypominały już w większym stopniu normalną pracę. Szkoła realizowała już program 6 klas, a zajęcia odbywały się w dwóch budynkach szkolnych. Do szkoły w Sitowcu uczęszczały dzieci miejscowe oraz z okolicznych wsi – Osieka, Huty i Dziedzinka. 

Od 1948 roku szkoła w Sitowcu stała się szkołą pełną, czyli realizującą program 7-klasowej szkoły powszechnej, a do obwodu szkoły włączono częściowo Wilcze i Łąsko Małe  /od 1 września 1949r. po zlikwidowaniu punktu szkolnego w Wilczu wszystkie dzieci z tej miejscowości przeszły do Sitowca/.

   Kolejna lata, to kolejne zmiany w funkcjonowaniu szkoły. Rosnąca liczba dzieci spowodowała, że od września 1949r., poza izbami lekcyjnymi zlokalizowanymi w budynkach  „starej” i „nowej szkoły”, zajęcia odbywały się również w przystosowanym do tego celu jednym  z budynków prywatnych.

W 1955 roku ponownie ustanowiono samodzielną szkołę w Wilczu w związku z czym dzieci z tej miejscowości opuściły szkołę w Sitowcu. Z dniem 1 września tegoż roku skończyła też pełnić swoją dotychczasową rolę tzw. „stara szkoła”. Przebudowując strych budynku głównego /tzw. „nowej szkoły”/ utworzono tam dodatkową izbę lekcyjną, co umożliwiło z jednej strony opuszczenie starej szkoły, a z drugiej „scalenie” szkoły.

Istotnym wydarzeniem odnotowanym w kronikach szkoły w kwietniu 1956 roku było podłączenie telefonu. To z dzisiejszego punktu widzenia całkiem zwyczajne zdarzenie było dla szkoły, jak też zapewne dla całej społeczności lokalnej, wydarzeniem „epokowym”, co biorąc pod uwagę ówczesne realia było całkiem zrozumiałe.

1 września 1956 roku na skutek starań mieszkańców Dziedzinka otwarto w tej miejscowości punkt filialny szkoły w Sitowcu z klasami I, II i III. Dla mieszkańców Dziedzinka wydarzenie to miało tym większe znaczenie, że szkoła w tej miejscowości istniała już w okresie zaborów /była tu szkoła dla Polaków/ oraz w całym dwudziestoleciu międzywojennym. 

Koniec lat 50-tych dla szkoły w Sitowcu upłynął pod znakiem poważnych problemów lokalowych, których nie rozwiązała nawet dokonana w 1957r. kolejna przebudowa budynku „nowej szkoły” – mająca w założeniach „zrekompensować” zakończenie wynajmu lokalu /z przeznaczeniem na izbę lekcyjną/ w jednym z prywatnych budynków.

Kłopoty te zakończyły się dopiero z początkiem lat 60-tych - po oddaniu do użytku przy ogromnym zaangażowaniu mieszkańców, nowo wybudowanego, a służącego do dnia dzisiejszego, budynku szkolnego. 

Początek lat 60-tych to również wybudowanie „Szkoły Tysiąclecia” w Hucie, której oficjalne otwarcie nastąpiło 28 grudnia 1960r. O ogromnym zaangażowaniu mieszkańców tej miejscowości w budowę szkoły świadczy pochodząca z Ilustrowanego Kuriera Polskiego, a zamieszczona w  lutym 1960 roku notatka, z której to wynika, że mieszkańcy Huty sami opłacili koszty dokumentacji technicznej, zwieźli materiały budowlane, a nawet zakupili ich część oraz wykonali wykopy pod fundamenty. 

Do szkoły tej, będącej od 1966 roku szkołą 8-klasową uczęszczały dzieci z Huty, oraz częściowo z Tonina, Toninka, Jaszkowa, Wiskitna, Sitowca oraz Wąwelna.

W 1978 roku sieć szkolna na terenie dzisiejszego obwodu Szkoły Podstawowej w Sitowcu uległa gruntownej reorganizacji. Zlikwidowano w tym okresie szkoły filialne w Dziedzinku i w Wilczu. W budynku szkolnym w Hucie pozostały jedynie klasy I i II oraz oddział przedszkolny zaś pozostałe klasy zostały przeniesione do szkoły w Sitowcu.

Dziś, po ostatecznej i całkowitej likwidacji szkoły filialnej w Hucie, co nastąpiło w 2000r., przekształcona w wyniku reformy w szkołę 6-klasową, Publiczna Szkoła Podstawowa w Sitowcu pozostała jedyną placówką oświatową na tym terenie.

Piotr Bakalarski